Sỏi tiết niệu và các phương pháp điều trị
Sỏi tiết niệu là bệnh thường gặp ở hệ tiết niệu và có thể
dẫn đến những biến chứng nguy hiểm. Do đó cần nhận biết đúng các dấu hiệu sỏi
tiết niệu để điều trị bệnh ngay từ giai đoạn sớm.
Sỏi
tiết niệu là những sỏi được hình thành trong đường tiết niệu, bao gồm : sỏi
thận, sỏi niệu quản, sỏi bàng quang, sỏi niệu đạo. Trong đó, sỏi
thận chiếm tỷ lệ cao nhất, khoảng 40%. Tỷ lệ mắc sỏi tiết niệu ở nam giới cao
hơn ở nữ, nhất là trong độ tuổi trung niên.
Bác sĩ CKI
Dương Xuân Hiệp, Trưởng khoa Ngoại tổng hợp- Bệnh viện Bãi Cháy cho biết: Sỏi
đường tiết niệu trên gồm có sỏi thận, sỏi bể thận và sỏi niệu quản. Triệu chứng
của sỏi tiết niệu thường gặp là cơn đau quặn thận: xuất hiện đột ngột hoặc sau
khi gắng sức. Cơn đau khởi phát ở vùng hố thắt lưng một bên, đau lan ra phía
trước, xuống dưới, cường độ đau thường mạnh và không có tư thế giảm đau. Cơn
đau quặn thân được chia ra làm hai trường hợp: Cơn đau do sỏi gây tắc nghẽn bể
thận và đài thận thường khởi phát ở hố thắt lưng phía dưới xương sườn 12, sau
đó đau lan ra phía trước hướng về rốn và hố chậu.Cơn đau do sỏi niệu quản, xuất
phát từ hố của thắt lưng, lan dọc theo đường đi của niệu quản, xuống dưới hố
chậu bộ phận sinh dục và mặt trong đùi. Còn đối với các trường hợp sỏi đường
tiết niệu dưới thường có các triệu chứng như: tiểu buốt, tiểu rắt, tiểu són, tiểu
tắc giữa dòng….
Sỏi
tiết niệu nếu không phát hiện sớm và điều trị kịp thời có thể dẫn đến nhiều
biến chứng nguy hiểm như:
-Tắc
nghẽn: Đây là biến chứng cấp tính nặng cần can thiệp sớm. Nếu niệu quản bị tắc
nghẽn hoàn toàn, bể thận giãn to và kéo dài trên 6 tuần thì nhu mô thận có thể
không hồi phục. Nước tiểu bị ứ lại sẽ gây hủy hoại cấu trúc và chức năng thận.
- Suy
thận cấp: Suy thận cấp có thể do sỏi gây tình trạng tắc nghẽn nặng cả hai bên
niệu quản. Điều này cũng có thể xảy ra trên bệnh nhân chỉ có sỏi niệu quản một
bên nhưng gây phản xạ co mạch cả hai bên dẫn đến vô niệu.
- Suy thận mạn: Viêm thận – bể thận mạn là biến chứng nguy hiểm nhất của sỏi hệ tiết niệu. Chức năng thận bị xơ hóa dần và không có khả năng hồi phục.
Bác sĩ CKI Dương Xuân Hiệp, Trưởng khoa Ngoại tổng hợp- Bệnh viện Bãi Cháy cùng êkip đang tiến hành tán sỏi tiết niệu qua da cho bệnh nhân.
Bác sĩ Hiệp cho biết, hiện có nhiều phương pháp điều trị sỏi tiết
niệu bao gồm: Điều trị nội khoa sỏi tiết niệu: Đối với sỏi có kích thước <
5mm, sỏi chưa gây biến chứng và chức năng thận còn tốt, người bệnh được chỉ
định dùng thuốc giãn cơ trơn, tăng cường vận động và uống nhiều nước để đẩy sỏi
ra ngoài.
Đối với trường hợp sỏi có kích thước lớn, không thể tự đào thải
qua đường tiểu, bác sĩ sẽ phải chỉ định các phương pháp can thiệp ngoại khoa để
loại bỏ sỏi.
Các phương pháp tán sỏi công nghệ cao ít xâm lấn:
- Tán
sỏi ngoài cơ thể: được áp dụng với sỏi thận có kích thước dưới 15 mm, sỏi niệu
quản ở vị trí 1/3 trên sát bể thận và dưới 1cm, chức năng thận tốt, lưu thông
niệu quản tốt. Đây là phương pháp sử dụng sóng xung kích có tần số lớn để phá
vỡ sỏi. Sỏi sẽ từ từ trôi ra ngoài theo đường tiểu. Phương pháp tán sỏi này
không cần mổ nên người bệnh không đau, không khó chịu, tán xong có thể về nhà
luôn.
- Tán
sỏi nội soi ngược dòng: áp dụng cho trường hợp sỏi niệu quản 1/3 dưới và 1/3
giữa. Bác sỹ sẽ sử dụng một ống nội soi đi ngược từ lỗ tiểu lên niệu đạo đến
niệu quản để tiếp cận với vị trí của sỏi. Sau đó dùng năng lượng từ laser, sóng
siêu âm hoặc điện từ để tán sỏi nhỏ rồi hút bỏ ra ngoài. Phương pháp này có ưu
điểm là không có vết mổ, ít đau, hồi phục nhanh. Bệnh nhân có thể ăn nhẹ sau
3 – 6 tiếng và về nhà sau 24h nếu sức khỏe ổn định.
- Tán
sỏi nội soi qua da: thay thế hoàn toàn cho mổ mở, được áp dụng đối với các loại
sỏi san hô, sỏi thận kích thước lớn hơn 15mm hay sỏi 1/3 trên niệu quản có kèm
dị dạng đường tiết niệu. Bác sĩ sẽ tạo một đường rạch siêu nhỏ (5mm) để tạo lập
đường hầm từ vùng da vào vị trí bên trong thận có chứa sỏi, sau đó đưa máy nội
soi vào tiếp cận với viên sỏi và tiến hành tán vỡ, hút bỏ sỏi ra ngoài. Với
phương pháp này, bệnh nhân ít đau, có thể ra viện sau 3 ngày, thời gian phục
hồi nhanh, an toàn và không lo sót sỏi.
- Mổ
nội soi sau phúc mạc: sau khi được gây mê, ống nội soi được đưa vào vùng hông –
lưng từ 3 đường hầm nhỏ, mở niệu quản và gắp sỏi ra ngoài.
-
Mổ mở lấy sỏi được chỉ định khi kích thước sỏi
quá lớn hay được thực hiện khi điều trị bằng các phương pháp trên bị thất bại.
Bệnh nhân đau nhiều, thời gian nằm viện tương đối lâu.
Hiện
nay tại Bệnh viện Đa Bãi Cháy, có thực hiện tất cả các phương pháp điều
trị sỏi đường tiết niệu kể trên.
Mặc dù
sỏi tiết niệu hoàn toàn có thể điều trị khỏi nhưng mỗi người dân nên có ý thức
chủ động phòng tránh sỏi bằng cách duy trì chế độ ăn uống, sinh hoạt lành mạnh.
Đặc biệt là khám sức khỏe định kỳ để phát hiện sớm sỏi
và can thiệp kịp thời, tránh để gây ra những biến chứng nặng nề.
Minh Khương