Bệnh cường giáp và phương pháp điều trị

2023/03/28 04:41

Cường giáp là bệnh nội tiết thường gặp (chiếm 10% dân cư) đi kèm với nhiều triệu chứng và biến chứng nguy hiểm nếu không được phát hiện sớm và điều trị kịp thời. Cường giáp cũng không phải là căn bệnh nan y mà hoàn toàn có thể chữa lành được và đưa người bệnh trở lại với đời sống lao động, sinh hoạt bình thường.

Bệnh nhân điều trị bệnh lý tuyến giáp tại Bệnh viện Bãi Cháy.

1. Bệnh cường giáp là gì?

Cường giáp là tình trạng hoạt động quá mức của tuyến giáp làm gia tăng sản xuất hormon tuyến giáp T3 (liothyronin) và T4 (levothyroxin) vào máu gây ra những rối loạn chuyển hóa của cơ thể.

Bình thường tuyến giáp sản xuất hormon T3 và T4 dưới sự điều khiển của tuyến yên nằm trên não, thông qua hormone tuyến yên là TSH (Thyroid Stimulating Hormone).

2. Nguyên nhân của bệnh cường giáp do đâu?

Nguyên nhân ngoài tuyến giáp:

Do các yếu tố có nguồn gốc khác nhau nằm ở bên ngoài tuyến giáp gây ra:

- Nguyên nhân tự miễn: Biểu hiện bởi bệnh Basedow. Trong bệnh này xuất hiện các kháng thể kích thích tế bào tuyến giáp tăng sản xuất T3 và T4 gây cường giáp

- Thai trứng: vì trong bệnh này xuất hiện hoạt chất có tác dụng giống như TSH

- U thùy trước tuyến yên tăng sản xuất TSH hoặc các u khác tăng sản xuất hoạt chất giống như TSH

Nguyên nhân tại tuyến giáp:

- Một phần mô của tuyến giáp tăng hoạt động do mất sự kiểm soát của tuyến yên làm tăng sản xuất hormon tuyến giáp

3. Triệu chứng của cường giáp?

Bệnh thường gặp ở phụ nữ nhiều hơn nam giới, rất ít khi gặp ở trẻ em dưới 10 tuổi. Triệu chứng bao gồm:

Bướu giáp: Thường lớn lan tỏa cả hai thùy, có khi lớn ở 1 thùy nhiều hơn thùy kia , có thể có một hoặc nhiều nhân

Rối loạn điều hòa nhiệt: Sợ nóng, da nóng ẩm và sốt nhẹ, Bàn tay ẩm ướt, Khát nhiều, uống nhiều, tiểu nhiều

Cân nặng: Gầy sút nhanh, mặc dù vẫn ăn bình thường có khi ăn nhiều hơn; Có khi tăng cân nghịch thường ở một số người trẻ

Biểu hiện ở cơ bắp:Teo cơ, yếu cơ, ngồi xổm tự đứng dậy không được; Có thể có giả liệt chu kỳ hai chân; Tiêu chảy nhiều lần trong ngày, không đau quặn bụng

Thần kinh: Bồn chồn lo lắng, tính khí thất thường, dễ cáu gắt. Rối loạn tâm thần có thể xảy ra nhưng hiếm; Run ở đầu ngón tay; Rối loạn vận mạch: đỏ mặt từng lúc, toát mồ hôi

Tim mạch: Tim đập nhanh, thường trên 100 lần/ phút. Hồi hộp trống ngực, Rối loạn nhịp tim; Suy tim

Biểu hiện ở mắt: Thường ở 2 mắt với các biểu hiện như: Chói mắt, chảy nước mắt, nóng rát mắt, cảm giác cộm mắt như có bụi bay vào mắt; Ánh mắt long lanh, sắc; Lồi mắ; Phù quanh mắt, phù kết mạc. Liệt cơ vận nhãn gây song thị, mắt nhìn lên và liếc ngang không được.

4. Chẩn đoán bệnh cường giáp bằng những biện pháp nào?

Các biện pháp giúp chẩn đoán cường giáp bao gồm:

Siêu âm tuyến giáp:

Tuyến giáp to hoặc không to, có nhân giáp hoặc không.

Tăng sinh mạch máu tại tuyến giáp

Xét nghiệm máu:

- Nồng độ hormon tuyến giáp T3 và T4 tăng,

- Nnồng độ hormone tuyến yên TSH thường giảm.

- Độ tập trung iod phóng xạ tại tuyến giáp: tăng.

5. Bệnh cường giáp gây nên những biến chứng nguy hiểm nào?

Những biến chứng nguy hiểm của cường giáp có thể là:

Cơn cường giáp cấp (cơn bão giáp): Dễ xảy ra ở bệnh nhân nặng, bệnh nhân không được điều trị. Biểu hiện bao gồm:

- Gầy nhanh, vã nhiều mồ hôi.

- Sốt cao, vật vã, kích động, đôi khi mệt lả.

- Tim đập rất nhanh 180 – 200 lần/ phút, loạn nhịp tim, trụy tim mạch

Biến chứng tim: Dễ xảy ra ở bệnh nhân điều trị trễ hoặc điều trị không đầy đủ

- Rối loạn nhịp tim,loạn nhịp hoàn toàn có thể gây biến chứng mạch máu não gây liệt ½ người.

- Suy tim toàn bộ

6. Điều trị cường giáp.

Điều trị cường giáp thường khả quan, tuy nhiên vẫn có những trường hợp tái phát

Việc chọn phương pháp điều trị tùy trường hợp cụ thể, phụ thuộc vào: tuổi, tình trạng bệnh, điều kiện kinh tế…

Có 3 phương pháp điều trị: nội khoa, ngoại khoa và xạ trị.

• Nội khoa:

- Dùng thuốc kháng giáp uống.

-Thuốc ức chế giao cảm uống. Thời gian điều trị từ 18 – 24 tháng. Sau 2 tháng dùng thuốc kháng giáp, các triệu chứng cải thiện rõ, do lúc này chức năng tuyến giáp đã trở về bình thường.

- Phụ nữ tuổi sinh sản trong thời gian điều trị cường giáp, sau khi đã ổn định tình trạng cường giáp và dưới sự theo dõi của bác sĩ chuyên khoa nội tiết vẫn có thể có thai và sinh đẻ bình thường.

- Khoảng 0,5% trường hợp có thể có tai biến giảm bạch cầu trong 3 tháng đầu điều trị với thuốc kháng giáp. Hiếm gặp tình trạng vàng da được cho là do tắc mật.

- Kết quả điều trị: 60-70% khỏi bệnh. Khoảng 30% tái phát sau khi ngưng điều trị nội khoa.

• Ngoại khoa:

- Phẫu thuật cắt bỏ gần toàn bộ tuyến giáp.

- Triệu chứng cải thiện rõ vài tuần đầu sau mổ.

- Khoảng 1% có thể bị tai biến suy giáp hoặc tổn thương dây thần kinh quặt ngược gây khàn tiếng hoặc giọng nói yếu, hoặc tổn thương tuyến cận giáp gây co giật do hạ canxi máu.

- Tỷ lệ tái phát khoảng 20%.

• Xạ trị:

- Bệnh nhân được điều trị với uống iod phóng xạ (Iod 131). Phương pháp này an toàn cho bệnh nhân trên 40 tuổi, thể trạng yếu không cho phép điều trị nội khoa hay phẫu thuật. Không được dùng cho thai phụ, trẻ em vì nguy cơ đột biến gen.

- Suy giáp có thể xảy ra sau nhiều năm điều trị với iod phóng xạ và cần phải điều trị thay thế với hormon tuyến giáp levothyroxin suốt đời.

7. Cách phòng tránh hiệu quả

Thông thường, ở giai đoạn đầu bệnh cường giáp không gây ra các triệu chứng rõ ràng hoặc người bệnh dễ nhầm lẫn với các bệnh lý khác. Vì vậy, để phòng tránh căn bệnh này, người dân cần có thói quen thăm khám và tầm soát sức khỏe thường xuyên bên cạnh đó thực hiện chế độ sinh hoạt và dinh dưỡng hợp lý bằng các biện pháp như:

Luyện tập thể dục thường xuyên

Việc tập luyện thể dục thường xuyên giúp cơ thể khỏe mạnh cũng như tăng cường hệ miễn dịch chủ động của cơ thể. Khi hệ miễn dịch hoạt động tốt, giảm nguy cơ mắc bệnh do kháng thể nhận diện và tiêu diệt nhầm tế bào tuyến giáp cũng được hạn chế.

Bổ sung đủ i-ốt

Việc thừa hoặc thiếu i-ốt có thể gây ra các vấn đề về bệnh lý tuyến giáp vì vậy chế độ dinh dưỡng hàng ngày cần được cung cấp đầy đủ lượng i-ốt cần thiết. Bạn có thể liên hệ với các bác sĩ dinh dưỡng để được tư vấn chi tiết về vấn đề này. Đặc biệt phụ nữ mang thai, người cao tuổi là đối tượng cần lưu ý về việc bổ sung đủ lượng i-ốt hàng ngày để tránh những vấn đề sức khỏe cho thai nhi, sản phụ cũng như người cao tuổi.

Dinh dưỡng hợp lý

Trong phòng ngừa và hạn chế tiến triển bệnh cường giáp, các loại thực phẩm giàu chất oxy hóa luôn là lựa chọn mà các chuyên gia khuyến cáo sử dụng. Các thực phẩm giàu oxy hóa có thể được tìm thấy trong các loại thực phẩm như trái cây, đặc biệt các loại quả mọng như việt quất, dâu tây…các loại ray xanh như cải xoăn, súp lơ…

Xây dựng cho bản thân lối sống lành mạnh, ăn đủ chất, luyện tập thể thao và ngủ đủ giấc, hạn chế các thực phẩm chế biến sẵn, đồ chiên rán các đồ uống chứa cồn hoặc chất kích thích để phòng ngừa không chỉ bệnh lý tuyến giáp mà các bệnh lý sức khỏe nói chung.

Tầm soát các bệnh lý tuyến giáp nên được thực hiện hàng năm đặc biệt ở đối tượng là nữ giới trên 20 tuổi. Việc tầm soát sớm có thể phát hiện bệnh và điều trị ngay từ giai đoạn chưa có triệu chứng, người bệnh ít bị ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống và sức khỏe. Ngoài ra, khi phát hiện những triệu chứng cường giáp như mắt lồi, cổ to, đau họng, thân nhiệt cao, suy giảm thị lực…, người bệnh cần sớm đi khám tại chuyên khoa nội tiết của bệnh viện.