Bệnh viện Bãi Cháy: Ứng dụng hiệu quả oxy cao áp trong cấp cứu và điều trị tại Quảng Ninh
Liệu pháp oxy cao áp (Hyperbaric Oxygen Therapy – HBOT) là phương pháp điều trị hiện đại, sử dụng oxy tinh khiết với áp suất cao hơn áp suất khí quyển, giúp tăng lượng oxy hòa tan trong máu, thúc đẩy quá trình tái tạo mô, kháng viêm, kháng khuẩn và phục hồi chức năng tế bào. Tại Bệnh viện Bãi Cháy, phương pháp này đã được ứng dụng hiệu quả trong hỗ trợ điều trị nhiều bệnh lý nội, ngoại khoa, cấp cứu, phục hồi chức năng… Đặc biệt là ngộ độc khí, nhồi máu não, tai biến lặn, phù bạch huyết ở bệnh nhân ung thư…
Ứng dụng oxy cao áp điều trị ngộ độc khí
Một trong những chỉ định cấp cứu phổ biến nhất của liệu pháp oxy cao áp là điều trị ngộ độc khí CO – thường gặp trong các vụ cháy nổ, hỏa hoạn, sử dụng máy phát điện để trong buồn kín không có không khí lưu thông, môi trường làm việc độc hại hoặc tai nạn sinh hoạt, lao động… Liệu pháp oxy cao áp giúp đẩy nhanh quá trình đào thải khí CO ra khỏi cơ thể, cung cấp lượng oxy cần thiết cho các cơ quan, đặc biệt là não và tim, hạn chế tổn thương di chứng lâu dài. Nhiều trường hợp bệnh nhân ngộ độc khí CO được cứu sống và phục hồi tốt nhờ điều trị kịp thời bằng oxy cao áp tại Bệnh viện Bãi Cháy.
Oxy cao áp là phương pháp cấp cứu điều trị tối ưu cho các trường hợp ngộ độc khí CO
CO là khí không màu, không mùi vị nên rất khó phát hiện. Khi hít phải, CO nhanh chóng ngấm vào máu và làm mất oxy trong máu, đặc biệt gây nhiễm độc thần kinh rất nhanh. Bệnh nhân sẽ có triệu chứng đau đầu, chóng mặt, hoa mắt, buồn nôn, đau ngực...
Ngộ độc khí CO làm cho tế bào não bị tổn thương dẫn đến thoát dịch, phù nề não, bệnh nhân có thể bị mất ý thức, hôn mê sâu, sống thực vật cả đời, thậm chí tử vong nếu không cấp cứu, điều trị kịp thời. Thực tế, nhiều trường hợp bệnh nhân ngạt khí CO dù được cứu sống nhưng để lại các di chứng nghiêm trọng như suy giảm trí nhớ, giảm tập trung, liệt cơ mặt, vận động bất thường, đi đứng khó khăn, tay chân cứng và run, liệt nửa người…
Bác sĩ CKI Lê Thị Mai – Khoa Thần kinh – VLTL-PHCN cho biết: Oxy cao áp là phương pháp cấp cứu điều trị tối ưu cho các trường hợp ngộ độc khí CO. Bệnh nhân được trao đổi khí và hít oxy nguyên chất 100% trong buồng áp suất cao sẽ đào thải nhanh khí CO ra khỏi cơ thể bệnh nhân, đặc biệt là não bộ, giúp bệnh nhân phục hồi sức khỏe nhanh chóng, giảm di chứng thần kinh như yếu liệt vận động, rối loạn trí nhớ, lú lẫn...”
Nhiều bệnh nhân ngộ độc khí được cứu sống nhờ được cấp cứu, điều trị kịp thời kết hợp với oxy cao áp
Bên cạnh điều trị thành công các trường hợp ngộ độc khí CO, tháng 4 vừa qua, Bệnh viện Bãi Cháy đã áp dụng oxy cao áp điều trị hiệu quả ca bệnh ngộ độc hơi sơn. Bệnh nhân T V Đ (sinh năm 1976, trú tại TP Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh) được đưa đến Bệnh viện Bãi Cháy vào ngày 15/4 trong tình trạng đau đầu, chóng mặt, mệt lả, buồn nôn, lú lẫn, khó thở sau khi làm việc hơn 4 giờ đồng hồ trong boong tàu kín để thi công sơn thành tàu. Các bác sĩ đã hội chẩn các chuyên khoa Cấp cứu, Thần kinh-Đột quỵ, Phục hồi chức năng, chẩn đoán: Ngộ độc hơi sơn. Bệnh nhân được điều trị tích cực bằng phương pháp oxy cao áp theo phác đồ Vinimam 3 kết hợp truyền dịch, bổ sung điện giải. Ngay sau 235 phút điều trị bằng oxy cao áp, tình trạng bệnh nhân cải thiện rõ rệt, tỉnh táo hơn, giảm đau đầu, chóng mặt, hết khó thở và hồi phục sức khỏe nhanh chóng.
Bác sĩ Tường Thị Lương – Khoa Thần kinh-Đột quỵ, Phục hồi chức năng, Bệnh viện Bãi Cháy cho biết:“Đây là ca bệnh ngộ độc hơi sơn điển hình do người bệnh tiếp xúc với dung môi hóa chất sơn trong môi trường kín, kém thông khí. Ngộ độc hơi sơn là một tình trạng cấp cứu nguy hiểm với nhiều biến chứng nghiêm trọng nếu không được phát hiện và xử trí kịp thời. Các chất bay hơi trong sơn và dung môi hóa chất như: Nitrobenzene, Anilin (Aniline) và các amin thơm, các dẫn xuất nitrat, nitrit,… có thể gây tổn thương thần kinh trung ương (mệt mỏi, đau đầu, buồn nôn, chóng mặt, suy giảm trí nhớ, lú lẫn, co giật, hôn mê…), tổn thương đến tim, phổi (thay đổi nhịp tim, ngừng tim đột ngột, đau tim, ngạt thở do phù phổi…), rối loạn điện giải, thậm chí tử vong. Đặc biệt, những trường hợp làm việc trong không gian kín, không có thông gió, không sử dụng đồ bảo hộ đúng cách rất dễ rơi vào nguy cơ ngộ độc mà không hay biết.
Oxy cao áp là một giải pháp điều trị tối ưu, hiệu quả đối với các trường hợp ngộ độc khí, trong đó có ngộ độc sơn. Bệnh nhân được thở oxy nguyên chất 100% trong buồng áp suất cao sẽ giúp nồng độ oxy có thể tăng từ 10-13 lần, giúp tăng cung cấp oxy mô, làm giảm tình tình trạng Hb (Hemoglobin) không vận chuyển được oxy, mô thiếu oxy và giảm phù mô, hỗ trợ phục hồi thần kinh và cải thiện oxy hóa tại vùng tổn thương. Nhờ đó, giúp bệnh nhân phục hồi sức khỏe nhanh chóng, giảm di chứng thần kinh như: mất ý thức, rối loạn trí nhớ, lú lẫn và các triệu chứng khác: đau đầu, buồn nôn, khó thở,...” .
Ứng dụng oxy cao áp điều trị hiệu quả bệnh lý nhồi máu não
Hơn 80% các trường hợp đột quỵ xảy ra do nhồi máu não khiến mạch máu não bị tắc nghẽn và/hoặc giảm lưu lượng máu não. Đây là nguyên nhân gây tử vong và tàn phế hàng đầu tại Việt Nam. Bệnh thường để lại di chứng nặng nề, tạo gánh nặng cho gia đình và xã hội. Vấn đề thời gian và cách thức xử lý đóng vai trò quyết định trong việc điều trị nhồi máu não.
Bệnh nhân nhồi máu não được cấp cứu, điều trị phục hồi hiệu quả với oxy cao áp
Việc điều trị các trường hợp này có nhiều phương pháp như can thiệp nội mạch để hút khối máu tụ ở các động mạch lớn như động mạch não giữa, động mạch thân nền…, phương pháp tiêu sợi huyết, cả 2 phương pháp này đòi hỏi bệnh nhân phải nhập viện sớm trước từ 1 – 3 giờ đồng hồ. Ngoài các phương pháp trên, hiện nay Bệnh viện Bãi Cháy còn áp dụng kỹ thuật điều trị bằng oxy cao áp kết hợp đạt hiệu quả cao.
Nhồi máu não gây nên tình trạng thiếu oxy não cấp tính làm nhu mô não bị tổn thương. Khi bệnh nhân nhồi máu não được kết hợp điều trị bằng oxy cao áp , nồng độ oxy hòa tan trong máu tăng gấp 10-13 lần, giúp oxy dễ dàng vận chuyển đến các tế bào não bị tổn thương do thiếu máu, khôi phục chuyển hóa của tế bào não bị thiếu oxy, khôi phục tính thấm thành mạch, chống phù não, tăng khả năng sửa chữa thành mạch tổn thương do thiếu máu não, tăng tân tạo mạch máu mới.
Nhờ đó điều trị oxy cao áp sớm đối với các trường hợp nhồi máu não hỗ trợ tích cực khôi phục cải thiện chức năng vận động, cảm giác, trí tuệ…, giảm di chứng như rối loạn ngôn ngữ, suy giảm trí nhớ và nguy cơ tàn phế sau nhồi máu não. Những bệnh nhân nhồi máu não đến sớm trong 24 giờ đầu, có chỉ định thở oxy cao áp cấp cứu phác đồ VINIMAM 3 sẽ mang lại kết quả điều trị cải thiện hơn.
Ứng dụng oxy cao áp điều trị tai biến lặn
Tai biến lặn là một cấp cứu đặc thù trong lặn biển, thường gặp ở thợ lặn chuyên nghiệp hoặc người tham gia các hoạt động lặn giải trí. Nguyên nhân do bọt khí nitơ hình thành trong máu và mô khi thay đổi áp suất đột ngột. Liệu pháp oxy cao áp là phương pháp điều trị hàng đầu giúp tái nén bọt khí, hỗ trợ cơ thể đào thải nitơ ra khỏi mô, phục hồi chức năng thần kinh và cơ quan bị ảnh hưởng.
Thợ lặn khi chưa biết đến hiệu quả của oxy cao áp sẽ dựa theo kinh nghiệm để tự giảm áp, tự điều trị tai biến lặn không đúng phương pháp. Do đó tiềm ẩn rất nhiều nguy cơ tai biến khiến bệnh có thể trầm trọng hơn. Tuy nhiên oxy cao áp ra đời đã mang đến phương pháp điều trị tối ưu đối với bệnh tai biến lặn, giúp phục hồi lại chức năng của các cơ quan bị tổn thương một cách nhanh chóng. Dưới áp lực sâu của nước biển, khí Ni-tơ hòa tan trong dịch, thấm vào các mô của cơ thể. Khi giảm áp khí đi từ tổ chức về máu tĩnh mạch sẽ được thải ra tuần hoàn phổi qua trung gian mao mạch – phế nang. Nếu lên khỏi mặt nước quá nhanh khí không kịp thoát ra, các bóng khí sẽ xuất hiện. Bóng khí trong lòng mạch sẽ gây tắc mạch, nhồi máu não, nhồi máu phổi…Bóng khí ngoài mạch máu sẽ chèn ép mạch máu gây thiếu máu cục bộ, thiếu oxy.
Do đó, Oxy cao áp là phương pháp giúp loại bỏ khí Ni-tơ nhanh hơn nhờ tác dụng làm giảm kích thước của bóng khí. Khi thực hiện giảm áp chậm và đúng kĩ thuật sẽ loại bỏ được khí Ni - tơ ra khỏi cơ thể. Oxy cao áp còn giúp phục hồi tổ chức bị thiếu oxy do bóng khí chèn ép nhờ khả năng hấp thụ oxy trong môi trường cao áp cao gấp 10-13 lần. Tế bào hồng cầu trong lòng mạch biến dạng di chuyển dễ dàng giúp giảm tình trạng đông máu nội mạch và các rối loạn vi tuần hoàn.
Theo bác sĩ khuyến cáo, để phòng ngừa tai biến lặn, người lặn cần tuân thủ quy trình an toàn lặn: không nên lặn quá 2 lần/ngày, thời gian của cuộc lặn nên dưới 30 phút, độ sâu và thời gian của lần lặn sau phải nông và ngắn hơn lần lặn trước. Ngay khi bệnh nhân xuất hiện dấu hiệu tai biến lặn như khó thở, đau đầu, mệt mỏi, tê liệt tay hoặc chân…không được tự ý điều trị giảm áp, cần lập tức đưa người bệnh đến cơ sở y tế có trang bị Oxy cao áp hiện đại để được điều trị kịp thời, tránh các di chứng nặng nề sau này.
Ứng dụng oxy cao áp điều trị phù bạch huyết cho người bệnh ung thư
Phù bạch huyết là tình trạng ứ trệ cục bộ lưu thông của hệ thống bạch huyết tại một vùng nào đó trong cơ thể dẫn tới sưng nề, chèn ép tại chỗ. Tuy không phải là biến chứng nguy hiểm đến tính mạng nhưng phù bạch huyết ảnh hưởng lớn đến sinh hoạt, chất lượng cuộc sống, tâm lý của người bệnh. Với các phương pháp vật lý trị liệu hiện đại, Khoa Thần kinh – Vật lý trị liệu - Phục hồi chức năng (Thần kinh-VLTL-PHCN), Bệnh viện Bãi Cháy có thể điều trị hiệu quả, ngăn chặn các biến chứng của căn bệnh này.
Hệ thống bạch huyết bao gồm các cơ quan (tủy xương, tuyến ức, lách), các hạch bạch huyết, hệ thống bạch mạch và dịch bạch huyết. Mạng lưới bạch huyết phân bố khắp cơ thể, tạo thành vòng tuần hoàn giúp vận chuyển chất dinh dưỡng, tế bào miễn dịch và đào thải các tế bào lạ như vi khuẩn, virus. Nguyên nhân gây phù bạch huyết bao gồm: Phù bạch huyết nguyên phát do sự thiểu sản của hệ bạch huyết chỉ chiếm tỷ lệ rất thấp khoảng 5%. Phù bạch huyết thứ phát chiếm 95% do tắc nghẽn hoặc gián đoạn hệ thống mạch bạch huyết. Phù bạch huyết hay gặp sau điều trị phẫu thuật hoặc xạ trị ở một số bệnh ung thư như ung thư vú, ung thư đầu cổ, ung thư phụ khoa, ung thư tiết niệu – sinh dục, sarcoma phần mềm chi…
Bệnh nhân được điều oxy cao áp tại Khoa Thần kinh-VLTL-PHCN, Bệnh viện Bãi Cháy
Đối với bệnh nhân ung thư thì phẫu thuật và xạ trị là hai nguyên nhân chính làm biến đổi cấu trúc giải phẫu của hệ thống bạch mạch, dẫn tới thẩm thấu và ứ đọng dịch bạch huyết tại mô kẽ. Ngay sau đó, phản ứng viêm tại chỗ được kích hoạt với việc tăng sinh nguyên bào xơ và mô liên kết. Quá trình này kéo dài sẽ làm xơ hóa mô mà hậu quả cuối cùng là suy giảm chức năng các cơ quan.
Bác sĩ CKI Trịnh Thị Hương – Khoa Thần kinh-VLTL-PHCN cho biết: “Phù bạch huyết có thể xảy ra ở tay, chân hoặc vùng cổ, mặt của người bệnh ung thư hoặc đang trong quá trình điều trị ung thư với các triệu chứng điển hình như: sưng nề dưới da vùng bàn tay, phù chân voi, sưng nề cổ, mặt, cảm giác căng da/cơ, nóng hoặc đau nhẹ tại vùng sưng khó vận động ở cổ và vai, khàn tiếng, nói khó, uống sặc, khó thở… Tình trạng này có thể xuất hiện cấp tính ở bệnh nhân ung thư ngay sau phẫu thuật hoặc xạ trị , hoặc xuất hiện muộn từ 1-2 năm đối với bệnh ung tư vú , bệnh nhân ung thư đầu – cổ sau xạ trị khoảng 2 – 6 tháng... Bệnh phù bạch huyết có thể khiến cánh tay hoặc chân dễ bị nhiễm trùng với các biến chứng như viêm mô tế bào, nhiễm trùng các mạch bạch huyết, ảnh hưởng đến ngoại hình và tâm lý của người bệnh.
Hiện nay phương pháp điều trị bệnh phù bạch huyết thứ phát chủ yếu khống chế nguyên nhân, và một số phương pháp can thiệp để huy động dịch và các biện pháp dự phòng hàng ngày.
Tại Khoa Phục Hồi Chức Năng Bệnh viện Bãi Cháy đang áp dụng các phương pháp vật lý trị liệu như: Xoa bóp dẫn lưu bạch huyết, băng ép vùng tổn thương ở các chi, tập luyện vận động dưới sự hướng dẫn của kỹ thuật viên phục hồi chức năng…Đặc biệt kết hợp với oxy cao áp mang lại hiệu quả nhanh chóng, khả quan trong điều trị phù bạch huyết, giúp tăng cường oxy nuôi dưỡng các mô, đặc biệt ở các vị trí tắc nghẽn hệ thống bạch huyết để giúp các mô và tế bào hoạt động tốt hơn, giảm sự tích tụ dịch bạch huyết, giảm tình trạng viêm và sưng phù; thúc đẩy quá trình tái tạo mô giúp cải thiện chức năng bạch huyết, giảm nguy cơ phù bạch huyết kéo dài và tái phát…”
Liệu pháp oxy cao áp là một bước tiến trong y học hiện đại - giải pháp điều trị hiệu quả, an toàn
Liệu pháp oxy cao áp không chỉ là một bước tiến trong y học hiện đại mà còn là giải pháp điều trị hiệu quả, an toàn trong nhiều tình huống cấp cứu và bệnh lý mạn tính. Được sớm đầu tư vận hành Trung tâm Oxy cao áp với buồng cao áp Multi-Chamber Oxygen Therapy, nhiều năm qua, Bệnh viện Bãi Cháy đã tiên phong phát triển các kỹ thuật cấp cứu và điều trị oxy cao áp đa dạng ở nhiều mặt bệnh, cứu sống và điều trị phục hồi thành công hàng trăm bệnh nhân có bệnh lý : Tai biến lặn, ngộ độc khí CO, CO2, Cyanide, hoại thư sinh hơi, nhồi máu não, xuất huyết não giai đoạn thoái lui, phục hồi chức năng vận động, trí tuệ sau tai biến não, tủy…; Mất ngủ kéo dài, rối loạn tiền đình, tổn thương dây thần kinh ngoại biên và bệnh lý thần kinh, các tổn thương do đái tháo đường, các tổn thương do đụng giập, hội chứng chèn ép khoang, đau sau mổ ( do phù nề và chèn ép), nhiễm trùng phần mềm, vét loét chậm liền, tổn thương chậm liền do bức xạ, viêm khớp nhiễm khuẩn, các tổn thương bỏng cấp tính, điếc đột ngột, …
Sự chủ động làm chủ kỹ thuật, mở rộng ứng dụng oxy cao áp tại Bệnh viện Bãi Cháy không chỉ giúp nâng cao chất lượng cấp cứu, điều trị mà còn mở ra hy vọng phục hồi cho nhiều người bệnh trong tình trạng nguy kịch.
Mạc Thảo