Hưởng dẫn chẩn đoán, điều trị bệnh sởi mới nhất của Bộ Y tế
Trong hướng dẫn chẩn đoán và điều trị cập nhật có điểm mới là phân cấp chi tiết cho các đơn vị, các cơ sở y tế theo các cấp chuyên môn đều có thể tham gia việc thu dung, điều trị và chuyển tuyến.
Ngày 26/3, Bộ Y tế đã có quyết định về việc ban hành tài
liệu chuyên môn hướng dẫn mới nhất chẩn đoán và điều trị bệnh sởi. Tại hướng
dẫn này có một số điểm mới, trong đó có xét nghiệm, phân cấp điều trị…
Trong quyết định nêu rõ bệnh sởi là bệnh truyền nhiễm cấp
tính, lây lan mạnh do virus sởi gây ra, bệnh có thể gây các biến chứng nặng dẫn
đến tử vong, bệnh thường gặp ở trẻ dưới 3 tuổi, người lớn chưa tiêm hoặc tiêm
phòng không đầy đủ cũng có nguy cơ mắc.
Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), virus sởi được phân thành
8 nhóm (A-H) và 23 kiểu gene, hỗ trợ theo dõi sự lây lan dịch bệnh.
Sởi lây qua đường không khí, giọt bắn hoặc tiếp xúc trực
tiếp với dịch tiết hô hấp. Các triệu chứng điển hình bao gồm sốt, viêm long
đường hô hấp, viêm kết mạc và phát ban. Bệnh có thể gây biến chứng nguy hiểm
như viêm phổi, viêm não, viêm tai giữa, viêm loét giác mạc hoặc tiêu chảy, thậm
chí tử vong.
Chẩn đoán bệnh sởi thường dựa vào xét nghiệm kháng thể IgM,
trong đó 50-70% trường hợp dương tính ngay từ ngày đầu phát ban và đạt 100% sau
3 ngày phát ban.
Trong hướng dẫn, Bộ Y tế nêu rõ vaccine sởi có hiệu quả
phòng bệnh cao, phần lớn trẻ bệnh sởi là chưa tiêm phòng vaccine sởi. Mặc dù đã
có vaccine phòng bệnh, nhưng tỷ lệ mắc sởi hiện nay tại Việt Nam cũng như trên
thế giới vẫn được WHO quan tâm, tiếp tục coi là vấn đề y tế toàn cầu.
Diễn biến lâm sàng thể điển hình của sởi thể hiện qua 4 giai
đoạn. Giai đoạn ủ bệnh diễn ra từ 7 đến 21 ngày (trung bình 10 ngày), triệu
chứng xuất hiện sau khi phơi nhiễm 10-14 ngày.
Giai đoạn khởi phát (giai đoạn viêm long) diễn ra trong 2-4
ngày. Trong giai đoạn này người bệnh sốt cao, viêm long đường hô hấp trên (ho,
chảy mũi) và viêm kết mạc. Có thể thấy hạt Koplik là các hạt nhỏ có kích thước
0,5-1 mm màu trắng/xám có quầng ban đỏ nổi gồ lên trên bề mặt niêm mạc má (phía
trong miệng, ngang răng hàm trên). Hạt Koplik thường xuất hiện một ngày trước
phát ban và tồn tại 2-3 ngày sau khi ban xuất hiện.
Giai đoạn toàn phát kéo dài từ 2-5 ngày. Thường sau khi sốt
cao 3-4 ngày người bệnh bắt đầu phát ban dạng dát sẩn, khi căng da thì ban biến
mất, xuất hiện từ sau tai, sau gáy, trán, mặt, cổ dần lan đến thân mình và tứ
chi, cả ở lòng bàn tay và gan bàn chân. Ban có thể hợp lại đặc biệt là ở vùng
mặt và thân mình. Khi ban mọc hết toàn thân thì thân nhiệt giảm dần.
Ở giai đoạn hồi phục, bệnh nhân có các biểu hiện ban nhạt
màu dần rồi sang màu xám, bong vảy phấn sẫm, để lại vết thâm vằn da hổ và biến
mất theo thứ tự như khi xuất hiện. Nếu không xuất hiện biến chứng thì bệnh tự
khỏi. Có thể có ho kéo dài 1 - 2 tuần sau khi hết ban.
Trong hướng dẫn chẩn đoán và điều trị cập nhật bệnh sởi lần
này có điểm mới nữa đó là phân cấp chi tiết cho các đơn vị, tất cả các cơ sở y
tế theo các cấp chuyên môn đều có thể tham gia việc thu dung, điều trị và
chuyển tuyến.
Theo đó, trạm y tế xã và phòng khám tư nhân sẽ khám và điều
trị ngoại trú người bệnh sởi không biến chứng; Chuyển tuyến đối với bệnh sởi có
biến chứng hoặc có suy giảm miễn dịch hoặc có bệnh nền nặng.
Bệnh viện huyện, bệnh viện tư nhân sẽ khám và điều trị người
bệnh sởi không có biến chứng và bệnh sởi có biến chứng; Chuyển cấp điều trị đối
với người bệnh sởi có biến chứng viêm phổi cần thở oxy, viêm não, nhiễm khuẩn
huyết hoặc có suy giảm miễn dịch hoặc có bệnh nền nặng.
Bệnh viện đa khoa tỉnh, đa khoa khu vực, bệnh viện chuyên
khoa truyền nhiễm khám và điều trị người bệnh sởi không có biến chứng và bệnh
sởi có biến chứng; Hội chẩn, hướng dẫn tuyến trước điều trị các trường
hợp nặng hoặc khó điều trị.
Trong cập nhật hướng dẫn chẩn đoán, điều trị bệnh sởi còn bổ
sung vấn đề chăm sóc điều dưỡng quản lý người bệnh chú ý cách ly dài đối với
người suy giảm miễn dịch, phòng bệnh bằng vaccine, Immunoglobulin dự phòng sau
phơi nhiễm./.
Minh Khương